W ostatnim czasie coraz więcej wątpliwości budzi sposób egzekwowania zasad dotyczących przewozu bagażu podręcznego przez niektórych przewoźników lotniczych. Szczególne kontrowersje wzbudzają praktyki stosowane przez popularne w Europie tanie linie lotnicze, które stały się przedmiotem postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).
Praktyki przewoźników a prawa konsumentów
Zgodnie z doniesieniami konsumentów, głównym zarzutem wobec przewoźników jest arbitralny sposób weryfikowania rozmiarów bagażu podręcznego przy bramkach wejściowych. Klienci skarżą się na stosowanie przez personel linii nieprecyzyjnych narzędzi pomiarowych – tzw. sizerów – które nie odpowiadają rzeczywistym wymiarom dopuszczalnego bagażu podręcznego wskazanym w regulaminach przewoźników. W efekcie dochodzi do sytuacji, w których bagaż, który wcześniej nie budził zastrzeżeń, obecnie kwalifikowany jest jako przekraczający dopuszczalne limity, co skutkuje obowiązkiem uiszczenia dodatkowej opłaty – nierzadko wynoszącej kilkaset złotych.
Warto zwrócić uwagę, że brak zgody na zapłatę wskazanej kwoty skutkuje odmową wejścia pasażera na pokład, co rodzi pytania o zgodność takich działań z obowiązującymi przepisami prawa konsumenckiego.
Standardy unijne i orzecznictwo TSUE
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, bagaż podręczny, który spełnia rozsądne wymogi w zakresie wagi i rozmiarów oraz nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa lotu, powinien być traktowany jako integralna część usługi przewozu i nie może być przedmiotem dodatkowych opłat.
To stanowisko zostało również podzielone przez Prezesa UOKiK, który wskazuje, że przewoźnicy mają obowiązek informowania konsumentów w sposób jasny, przejrzysty i niedwuznaczny o warunkach przewozu, w tym również o wymiarach dopuszczalnego bagażu podręcznego oraz ewentualnych opłatach dodatkowych.
Zakres postępowania wyjaśniającego UOKiK
W ramach wszczętego postępowania UOKiK analizuje m.in.:
- zapisy umowne stosowane przez przewoźników w regulaminach przewozu,
- sposób informowania klientów o zasadach dotyczących bagażu przy zakupie biletu,
- procedury pomiaru bagażu na lotnisku,
- warunki naliczania opłat dodatkowych,
- skutki odmowy ich uiszczenia przez konsumenta,
- tryb rozpatrywania reklamacji składanych przez podróżnych.
Celem tych działań jest ustalenie, czy stosowane praktyki mogą stanowić naruszenie zbiorowych interesów konsumentów w rozumieniu art. 24 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a także czy nie dochodzi do stosowania niedozwolonych postanowień umownych w świetle art. 385¹ Kodeksu cywilnego.
Możliwe konsekwencje prawne i uprawnienia konsumentów
W przypadku potwierdzenia przez Prezesa UOKiK nieprawidłowości, możliwe jest wszczęcie postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów lub w sprawie uznania konkretnych postanowień wzorców umów za klauzule abuzywne. W konsekwencji może dojść do wydania decyzji zakazującej stosowania takich praktyk oraz nałożenia kary finansowej na przedsiębiorców. Decyzja UOKiK ułatwi również konsumentom drogę odzyskania nienależnie pobranych opłat dodatkowych.